“Proje Okul” adı altında liseleri dilediğince dönüştürmek isteyen Saray rejimine bu kez liseliler “dur” dedi. İstanbul’dan Elazığ’a, İzmir’den Antalya’ya, Ankara’ya liseler direniş alanı oldu. Üniversitelilerle de buluşan liseliler ‘‘Artık yeter’’ seslerini yükseltti. Üniversitelerden liselere dek toplumun tüm kesimlerine yayılan itiraz dalgası ise 19 Mart operasyonlarına karşı başlayan isyanın devamı oldu. Korku duvarları aşılırken toplumsal muhalefet rejime karşı pratikleriyle kendi yolunu çiziyor.
RADİKAL – Saray rejiminin “kindar ve dindar nesil” hayalinin son halkası Proje Okul kapsamında yapılan öğretmen atamalarının iktidara yakın isimler tarafından kadrolaştırılması oldu. Bu zamana kadar dönüştürülemeyen, bilimsel ve laik eğitimden yana tavır alan öğretmenlerin farklı bölgelere atanması ya da görev verilmemesi üzerine ise liseli öğrenciler eyleme geçti.
İktidarın politikalarına rıza göstermeyeceklerini gösteren liseliler, Saray’dan yapılan atamalara karşı çıkarken okullarından uzaklaştırılmak istenen öğretmenleri için liyakatli atamaların yapılması gerektiğini belirttiler. Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB)’in 8 Nisan’da açıkladığı “2025 yılı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumlarına Öğretmen Atama ve Yönetici Görevlendirme” sonuçları sonrasında 20 binden fazla öğretmenin kadro dışı bırakılarak sürgün edilmesine karşı dün de öğrenciler, mezunlar ve veliler okul kapılarının önlerinde bir araya geldi.
İstanbul, İzmir, Ankara gibi Büyükşehirler başta olmak üzere okullarda dersleri boykot eden liselilerin eylemleri ise kısa sürede Bursa’dan Kocaeli’ye Antalya’dan Elazığ’a, ülkenin dört bir köşesine yayıldı.
Yaşanan atamalara ilişkin İstanbul Valiliği “atamalarda siyasi sebep” yok açıklaması yayımlarken Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin ise yaşananları “pozitif ayrımcılık” olarak açıkladı. Tekin, “Diğer öğretmenlerin yer değişikliği başlamadan önce, bu arkadaşlarımız boş kontenjanlara geçiş yapabilsin diye süreci erken başlattık. Bu bir mağduriyet değil, aksine pozitif ayrımcılıktır” dedi.
∗∗∗
ÖĞRENCİLER BİRLEŞTİ: BU ÜLKE BİZİM
İstanbul Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi Galatasaray Üniversitesi Bilgi Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi başta olmak üzere üniversiteliler ise liselilerle buluşma çağrısı yaptı. Üniversite öğrencileriyle lise öğrencileri Beşiktaş’ta buluştu.
TAM 38 YIL SONRA YENİDEN
Üniversitelilerin ve liselilerin rejime karşı itirazını yükselttiği buluşma ise 12 Eylül Darbesi’nin ardından ülkede ilk kez 14 Nisan 1987 bir araya gelen Büyük Öğrenci Buluşmasının yıldönümüne denk geldi.
Bundan tam 38 yıl önce darbecilerin yarattığı yıkımın karşısında ‘artık yeter’ seslerinin yükseldiği gibi bugün de okullardan meydanlara gençler halkın iradesine sahip çıkıyor. Tek adam rejimine karşı artık yeter seslerini yükseltiyorlar.
Öğrenciler “Diplomasız Erdoğan” sloganını attıkça polis “Attığınız slogan yasadışıdır” anonsu geçti. Öğrenciler Kabataş’a yürümek istemesi ise engelledi. Lise öğrencileri güvenlikleri sebebiyle eylemi sonlandırma kararı alırken üniversite öğrencileri kitlenin önüne geçerek lise öğrencilerinin güvenliğini sağlamaya çalışması ise dikkat çekti. Liseliler sık sık “Berkin Elvan 15’inde bir fidan” “Ferman padişahın liseler bizimdir’ sloganları attı. CHP İstanbul İl Başkanı Özgür Çelik de alanda öğrencilerin yürümesi için polis ile müzakerede bulundu. Bir üniversite öğrencisi, Özgür Çelik’e “Buradakilerin çoğu liseli. Biz bir müdahale gelsin istemiyoruz ancak bize dayatılan yürüme hakkımızın engellenmesini de kabul etmiyoruz” dedi. Çelik, “Buradan yürütmüyorlarsa başka yerden yürürüz” dedi. Alanda yapılan açıklamanın ardından ise eylem sona erdi.
Alanda konuşan öğrencisi Ilgın Öztürk: “Biz bugün liseliler olarak Beşiktaş Meydanı’nda toplandık. Taleplerimiz çok net. AKP iktidarı son bir haftadır bizim öğretmenlerimizi, nitelikli okullardaki öğretmenlerimizi görevlerinden uzaklaştırarak liselerdeki eğitimi itibarsızlaştırmaya ve eğitimin kalitesini düşürmeye çalışıyor. Bu öğretmenler sendikalı, muhalif ve her zaman yanımızda olmuş hocalarımız. Biz de onlara desteğimizi göstermek için buradaydık” dedi.
HEP BERABER AŞACAĞIZ
Öztürk, “Ama tabii ki tek talebimiz öğretmenlerimizle sınırlı değil. AKP iktidarının yıllardır liselerde uyguladığı politikalardan haberdarız. MESEM’lerde katledilen, iş gücü haline getirilen sıra arkadaşlarımızın farkındayız. ÇEDES politikalarının eğitimi nasıl bozduğunun da farkındayız. Taleplerimiz çok netti. Buradan Kabataş’a yürümek istedik ancak polis izin vermedi. Bir avuç liseliden dahi korkuyorlar. Çünkü korkmaları gerektiğini biliyorlar. Taleplerimizin ne kadar meşru olduğunu ve bu barikatları yıkacak gücümüz olduğunu biliyorlar. Bu yüzden bizi yürütmemeyi seçtiler. Ama bu bizim ilk kitlesel eylemimizdi. Biz gelmeye, yürümeye, bu ablukayı dağıtmaya devam edeceğiz. Barikatları liselilerle, üniversitelilerle beraber aşacağız. Tüm ülke bilsin ki ilk değil son eylemimiz olmayacak. Bu barikatları beraber aşacağız” ifadelerini kullandı.
ÇOK DAHA FAZLA UMUTLUYUZ
‘‘Alanda konuşan bir lise öğrencisi ise şöyle konuştu: “Eskiden böyle bir şey olduğunda sokaklara çıkmanın güç olduğunu biliyoruz. Ancak bugün o barikat yıkıldı. Burada 13 yaşında, 14 yaşında bulunan arkadaşlarımızın da haklarını arama cesareti göstermesi, itiraz seslerini yükseltmesi bizleri çok gururlandırıyor. Bu anlamda yeniyi yarattık” dedi.
YILMAYACAĞIZ
Kabataş Ticaret Meslek Lisesi’nde okuyan bir öğrenci de “Biz öğretmenlerimizle birlikte düşünüp birlikte bir karar verdik. İlk tepkimiz okulumuza pankart asmak oldu. Onu yırttılar. Daha sonra okul çevresine astık onu da yırttılar. En sonunda bütün liseliler olarak eyleme geçtik. Çeşitli engellemelerle bizleri korkutmaya çalışıyorlar. Ancak biz yılmayacağız ve direnmeye devam edeceğiz.
∗∗∗
TALEPLERİ DEMOKRATİK OKUL
Binlerce öğretmenin göreve son verildi. MEB’in 8 Nisan’da açıkladığı “2025 yılı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumlarına Öğretmen Atama ve Yönetici Görevlendirme” sonuçlarına göre, öğretmenler kendi talepleri dışında görevden alarak norm fazlası statüsüne geçirdi. Bu durum ülkenin en köklü okullarında öğretmen kıyımına neden oldu. Günlerdir mücadele eden liseli öğrencilerin pek çok somut talebi var. Bu talepler demokratik lise mücadelesinin, baskılara, dayatmalara karşı çıkışın ifadesi oldu. Öğrenciler hem okullarının yapısını korumaya hem de iktidarın liseleri dönüştürme çabasına karşı verilen bir itiraz. Ülkenin dört bir yanında süren eylemlerde liselilerin öne çıkan başlıca talepleri ise şöyle:
• Proje okullarında yapılan atamaların belirli kriterler çerçevesinde hakkaniyet ve liyakat gözetilerek yapılmasını talep ediyoruz.
• Liselerimizde keyfi cezai uygulamalara son verilmesini talep ediyoruz.
• Sıra arkadaşlarımızın temel hak ve özgürlüklerinin korunmasını talep ediyoruz.
• Öğrencilerin kulüp faaliyetleri üzerindeki idari sansürün son bulmasını ve kulüp faaliyetlerine gerekli desteğin verilmesini talep ediyoruz.
• Okulumuzun anayasamız ile uyumlu biçimde özgür ve demokrasi bilincinde öğrencilerin yetiştirildiği yapısının bozulmasının önüne geçilmesini talep ediyoruz.
∗∗∗
ANKARA: ÖĞRETMEN KIYIMI
Liselerde başlayan direniş dalgası Ankara’nın dört bir yanında da yükseldi. Öğrenciler sabah saatlerinden itibaren eylemlerine başladı. Sadece Çankaya ilçesinde 20’den fazla okulda 246 öğretmen norm fazlası olarak nitelendirilerek görevden alındı. Ankara’nın en köklü liselerinden biri olan ‘Taş Mektep’ olarak anılan Atatürk Lisesi’nde de 12 öğretmen görevden alındı. Öğretmenlerine sahip çıkan öğrenciler, hazırladıkları dövizlerle okulda bir araya geldi. Okulun mezunları ve veliler ise kapı önünde oturma eylemi başlatarak öğrencilere destek verdi.
‘Taş mektep uyuma, öğretmenine sahip çık’’ sloganı atarak eylemlerine başlayan öğrenciler, okul müdürünün engellemesine rağmen mezun öğrencilerin bulunduğu alana geldi. Ancak mezun öğrencilerin okula girmesine izin verilmedi. Mezunlar adına açıklama yapan Hikmet Can Çakan “Bizleri yetiştiren, düşünmeyi, sorgulamayı ve üretmeyi öğreten öğretmenlerimizin hiçbir gerekçe sunulmadan okulumuzdan koparılmalarına itiraz ediyoruz” dedi.
“2016’da başlayan ve proje okulları kisvesi altında yürütülen bu tayin süreci bir kez daha hukuksuz ve keyfi bir biçimde gerçekleştirilmektedir” diyen Çakan “Ankara Atatürk Lisesi sadece bir bina değildir. Burası geçmişinde Türk edebiyatının, biliminin ve kültürünün büyük isimlerini barındıran kocaman bir mirastır. Ve bu miras ancak liyakatli öğretmenlerle yaşatılabilir” diye konuştu.
İLERİCİ ÖĞRETMENLER OKULDAN GÖNDERİLDİ
Elmadağ’da bulunan Hasanoğlan Atatürk Fen Lisesi öğrencileri ve mezunları ‘norm fazlası’ olarak görevden alınan 10 öğretmeni için bir araya geldi. Görevden alınan öğretmenlerden biri ‘‘Pazar günü atama sonuçlarını öğrendiğimizde şok olduk. Arkadaşlarımızla görüşüp atamaya başvuran 21 arkadaştan 10 öğretmen arkadaşımızın atanamadığını öğrendik’’ dedi. Hukuksuz bir şekilde açıkta kaldıklarını ifade eden öğretmen, ‘‘Kılavuzda sürecin bakanlığın tasarrufunda olduğuna dair bir madde var, yani atamalar hukuk dışı bir maddeye dayanarak gerçekleştirildi’’ dedi. Hasanoğlan Atatürk Fen Lisesi mezunlarından H.G. “Okulumuz 1940’tan beri memlekete dokunan insanlar yetiştirmiştir. Buraya haksızlığa uğrayan öğretmenlerimize vefa borcumuzu ödemeye geldik” diye konuştu.
Başka bir mezun E.A da “Biz senelerce bu sıralarda okuduk, burada büyüdük. Öğretmenlerimizi elimizden almak istiyorlar. Öğretmenlerimizin yanındayız çünkü bu okuldan gönderilen öğretmenler, ilerici ve yenilikçi öğretmenler” ifadelerini kullandı.
Ankara’nın bulunan Atatürk Anadolu Lisesi, Hacı Ömer Tarman Anadolu Lisesi, Nermin Mehmet Çekiç Anadolu Lisesi öğrencileri de okul girişinde oturma eylemleri yaptı. Ders boykotu yapan öğrenciler, ‘öğretmenime dokuma’ pankartı önünde kitap okudu.
POLİS TEHDİTİNE RAĞMEN BOYKOT
Etimesgut’ta bulunan Şehit Oğuzhan Yaşar Anadolu Lisesi’nin de ise okul idaresinin tehditlerine rağmen öğrenciler eylemlerini gerçekleştirdi. İdarenin ‘polisi çağıracağız’ söylemlerini dinlemeyen öğrenciler ders boykotuna giderek eylemlerini gerçekleştirdi.
∗∗∗
KARGAŞA ÜSTÜNE KARGAŞA ÇIKARIYORLAR
Eğitim Sen ve Eğitim-İş, Ankara’nın köklü eğitim kurumlarından Çağrıbey Anadolu Lisesi önünde bir araya gelerek, proje okul uygulamaları bahane edilerek yapılan öğretmen kıyımına tepki gösterdi. Basın açıklamasında konuşan öğretmenler, şeffaflıktan uzak, keyfî bir süreç ile görevden uzaklaştırıldıklarını belirtti. Okulun öğretmenlerinden olan ve ataması yapılmayan Eğitim Sen Ankara 1 No.lu Şube Başkanı Mehmet Aydoğdu, lisede son yıllarda yaşanan zorluklara dikkat çekerek “Bu okulda, 8 yıl önce sınav ile öğrenci alan okul olma özelliği çıkarıldı. Öğrenci sayısı 600 den 1600 e çıkarıldı. Bir anda okulumuz ikili eğitime geçti. Yetmedi ek binaya gittik. Bu kadar karmaşayı okul kaldırmayınca, tekrar sınavla öğrenci alan okula dönüştü. “Hafta sonu Norm fazlası olduk” diyen Aydoğdu, şöyle konuştu: “Kargaşa üstüne kargaşa çıkarıyorlar. Yarın bilmediğimiz puanlarla tayin sonuçlarımız açıklanacak. Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü hakkında suç duyurusunda bulunacağız. Belirsizlik yaratıp burada da mı torpil yapacaksınız? Hukuku yaralayan, vicdanları yaralayan, insanları mağdur eden bu Orta Çağ zihniyetinden vazgeçin” Eğitim-İş Ankara 2 Nolu Şube Başkanı Banu Günüç Kete ise “Bir okulu başarıya taşıyan, okul kültürüdür. Bu kültürü oluşturan ve yerleştiren de eğitim öğretim kadrosudur. Ne acıdır ki Çağrıbey Anadolu Lisesi burada tek tek saymaya kalksak dakikalar sürecek bir listenin içinde yalnızca bir örnektir. Buradan Milli Eğitim Bakanımıza sesleniyoruz. Okullarımız, keyfi atamalar yapabileceğiniz şirketler değildir. Proje okul yönetmeliği baştan sona yanlışlarla dolu bir garabettir. Çocuklarımızın hak ettikleri nitelikli eğitime ulaşmaları, okulların adının yanına ” nitelikli ” sözcüğü getirilerek olmaz. Bakanlığımız, objektif kriterlere dayalı olmayan bu keyfi atamaları bir an önce iptal etmeli ve şeffaf bir atama sistemiyle liyakat gözeterek yeniden yapmalıdır” diye konuştu.
∗∗∗
İSTANBUL: SUSACAĞIMIZI MI SANDINIZ?
İstanbul’un her yerinde liseliler eyleme çıktı. Mezun öğrenciler ve aileler de eylemlere destek verdi. Vefa Lisesi öğrencileri, öğretmenlerin ‘görev yerlerinin gerekçesiz değiştirildiğini’ belirterek okul bahçesinde oturma eylemi düzenledi. Mezunlar da öğrencilere destek için okul önünde toplandı. Florya Tevfik Ercan Anadolu Lisesi öğrencileri de derslere girmeyerek okul bahçesinde döviz ve sloganlarla oturma eylemi yaptı. Nişantaşı Anadolu Lisesi’nde okul bahçesinde toplanan öğrenciler öğretmenlerine sahip çıktı. Öğrenciler hep birlikte “Bu daha başlangıç, mücadeleye devam” sloganı attı. Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi ve Korkmaz Yiğit Anadolu Lisesi öğrencileri de yaptıkları eylemle, öğretmenlerinin haksız atamayla okullarından gönderilmesine karşı çıktı. Şehremini Anadolu Lisesi önüne ise onlarca polis getirildi. Çeşitli müdahalelere rağmen öğrenciler eylemlerini gerçekleştirdi.
MAARİF SUSMAYACAK
Kadıköy Anadolu Lisesi öğrencileri de gerçekleşen eylemde basın açıklaması yaptı. Öğrenciler, “Bu kararların asıl çıkış noktası olan yönetimler ile derdimiz var’’ dedi. Açıklamada, “Tüm öğrenci meclislerini tasfiye eden ve demokratik temsiliyetin her türlüsünü dağıtan sistemle derdimiz var. Okullarımıza mezunlarımız özgürce giremezken kendi idaremizce okula girişine izin verilen, bizi tehdit altında hissettirmekle görevlendirilmiş olan polisler ile derdimiz var. Ve bizler, hiçbir zaman sadece derdimiz var diyip susmadık, adaletsizliğe göz yummadık. Maarif, bizleri yalnız bırakmadığın için teşekkür ederiz. Maarif susacak mı sandınız Susmayacak!’’ ifadeleri yer aldı.
∗∗∗
DİRENİŞLERİ ÜLKEYE YAYILDI
Ülkenin birçok yerinde de liseliler okullarına ve öğretmenlerine sahip çıktı. Amasya Macit Zeren Fen Lisesi’nin mezun ve faal öğrencileri, öğretmenlerine destek olmak için okul bahçesinde eylem düzenledi. Kocaeli’de de Muammer Dereli Fen Lisesi öğrencileri öğretmenlerinin sürgün edilecek olmasına karşı çıkarak eylem yaptı. Okul bahçesinde toplanan öğrenciler alkışlarla tepkilerini gösterdi. Elazığ’da Mehmet Koloğlu Anadolu Lisesi öğrencileri de “Hocamı geri ver!” diyerek öğretmenlerinin sürgün edilmesini protesto ederken Trabzon Sosyal Bilimler Lisesi öğrencileri de okulun en başarılı öğretmenlerinin açığa alındığını belirterek öğretmenlerle dayanışma çağrısı yaptı. Adana Anadolu Lisesi ve Adana Fen Lisesinde de eylemler gerçekleşirken Eğitim Sen Adana Şube Başkanı Fatih Toprak “Eğitim kurumlarının, iktidarın siyaseten müdahale ettiği birer arka bahçe haline getirilmesine seyirci kalmamız mümkün değildir. ifadelerini kullandı. Antalya, Samsun ve Bursa’da da liseliler eylemlere çıktı, dersler boykot edildi.
∗∗∗
HABERİN İÇİNDEN…
19 Mart operasyonlarının ardından ülke siyaseti yeniden şekillendi. CHP’nin Cumhurbaşkanı Adayı Ekrem İmamoğlu, yakın çalışma arkadaşları ve belediye başkanlarının hukuksuz biçimde cezaevine atılması toplumun en geniş tabanına yayılan topyekun bir itiraz dalgası yarattı. Uzun yıllar boyunca siyasi elitlerin oyun alanına çevirdiği politika, gerçek öznelerine yeniden kavuşmaya başladı. İktidar ve onun sınırlarından yıllarca çıkamayan düzen muhalefetinin sokağı kriminalize etme uğraşı, yediden yetmişe sokaklara, meydanlara, kampüslere, okullara yayılan eylemlerle yıkılmaya başladı. Sokağın, demokratik protesto hakkının, itiraz etmenin, ses çıkarmanın meşruluğu hızla toplumun geneline yayıldı.
19 MART BAŞLANGIÇ
Muhalefet açısından haftalık grup toplantılarına sıkışan söylemin, basın açıklamalarıyla sınırlanan tepkinin, Meclis’e önerge vermenin, varlığı bile iktidar tarafından tartışıma konusu haline getirilen Anayasa Mahkemesine başvurmanın yani geleneksel mücadele yöntemlerinin aşılmaya başladığı bir dönemin kapısı ardına dek aralandı. Toplumun fay hatlarında biriken öfke, beslediği yaratıcı eylem biçimleriyle birleşerek kendi yolunu açtı. Saraçhane ve Maltepe mitinglerinde bir araya gelen milyonların yanı sıra kimi zaman ülke genline yayılan boykot kimi zaman da gençlerin üniversitelerden liselere kadar inen mücadelesi 19 Mart’ta yakılan kıvılcımın farklı biçimlerde devam eden ateşini gözler önüne serdi.
TEMEL İTİRAZ REJİME
Tüm bu süreç 19 Mart operasyonlarına karşı başlasa da kısa sürede bir rejim karşıtlığına dönüştü. Protestoların lokomatif gücü gençler, kendilerini bekleyen geleceksizliğe itiraz etti. Okullarını bitirseler de iş bulamayacaklarını, torpilsiz bir yere atanamayacaklarını gören gençler, yasaklar ve baskılarla kendilerinden çalınan yaşamı geri almak istedi. Mücadelenin öznesi kadınlar toplumsal cinsiyet eşitsizliğine, gerici politikalara itiraz etti. 14 bin 500 lira emekli aylığı ile yaşam mücadelesi veren emekliler, 22 bin 102 liraya geçinmek zorunda kalan asgari ücretliler, iş aramaktan bile vazgeçmiş işsizler ordusu ve tüm toplumun birleşen tepkisinin arka planını bu tüm kötülüklerin kaynağı rejim oluşturdu.
KORKU DUVARI YIKILDI
Meclis muhalefetinin sınırlarını çoktan aşan, mevcut partileri de arkasından yürümeye zorlayan bu toplumsal itiraz dalgası Saray rejiminin korkulu rüyası oldu. Bunun için üniversite öğrencilerini günlerce cezaevlerinde tutmayı, liseli gençleri “disipline gidersiniz”, gençlere “kariyeriniz yanar” tehditlerinin hiçbiri işe yaramadı. Korku duvarlarını bir kez aşan milyonların karşısında ne yargı sopası ne polis barikatı durabilir. Liseli gençlerin öğretmenleri için günlerdir okul bahçelerinde süren eylemleri, mezunların ve öğrenci velilerinin desteği, üniversiteli gençlerle İstanbul’da bir araya gelişleri yine değişen muhalefet etme biçiminin en açık göstergelerinden biri oldu.
TOPYEKÛN DİRENİŞ
Tüm devlet imkanıyla topyekun hücum eden rejime karşı yaşlı, kadın, genç, işçi, işsiz, Türk, Kürt, Alevi, Sünni demeden toplumun en geniş kesimleri topyekun direnişle karşılık verdi. Tepeden yapılan siyasetle, sis perdesi arkasında yapılan anlaşmalarla muhalif tabanı bölme çabaları da boşa düşürüldü. Rıza üretemeyen iktidarın baskıyla ömrünü uzatma çabası milyonların tabanda birleşik mücadelesine tosladı. Bu rejimi yenmenin tek yolunun kendiliğinden meydana gelen en geniş cepheyi büyütmekten, yeni mücadele biçimlerinin önünü açmaktan geçtiği unutulmamalıdır. BİRGÜN
